Bu başlık, ilk okunduğunda köpekler hakkında bir genelleme yaparak onları ‘bir tür’ olarak betimleyecek gibi görünüyor olabilir. Ancak durum tam olarak öyle değil. Köpekleri ya da ‘köpeğinizi’ anlamak, onları birey olarak kabul etmekten geçiyor. Bazı bilimsel deneyler ya da makalelerdeki genellemeler ya da ortalama yapan veriler üzerinden köpekleri anlamak pek mümkün görünmüyor.
KÖPEKLERİ ANLAMAK
16 Ara 2023
Bu başlık, ilk okunduğunda köpekler hakkında bir genelleme yaparak onları ‘bir tür’ olarak betimleyecek gibi görünüyor olabilir. Ancak durum tam olarak öyle değil. Köpekleri ya da ‘köpeğinizi’ anlamak, onları birey olarak kabul etmekten geçiyor. Bazı bilimsel deneyler ya da makalelerdeki genellemeler ya da ortalama yapan veriler üzerinden köpekleri anlamak pek mümkün görünmüyor. Örneğin köpeğin ırkı üzerinden yapılan bir araştırma, koku alma becerisinin diğer köpeklere oranla ortalamanın altında olduğunu söyleyebilir; ancak söz konusu bu ırka mensup olan bir köpekte durum bambaşka olabilir. Irksal çıkarımlar, köpeğinizin insan temasına bayılan, göz teması kurmaktan çekinmeyen bir karakteri olduğunu iddia edebilir. Ama belki de köpeğiniz kucağa alınmaktan hiç hoşlanmayan göz temasını görece daha az kuran bir hayvan da olabilir.
Köpeğinizi bir birey olarak kabul etmek ve onun hakkında bilmediğiniz yeni şeyleri keşfetmek, daha önce bildiğinizi düşündüğünüz bilgiler yumağını bir köşeye çekmekten geçiyor.
Köpekler genellemelerle betimlenmeye çalışılsa da, sizinle aynı evi paylaşan bu ‘bireyin’ genelleme üzerinden betimlenmesi çok olası görünmüyor. İnsanları karakter özellikleri üzerinden sınıflandırmak nasıl mümkün değilse, binlerce yıldır insan yaşamının önemli bir parçası olan köpekleri de belli kalıplara sokmaya çalışmak, kolaycılık olarak da adlandırılabilir.
Yukarıda söz ettiğimiz bu kalıplar, temelinde kompleks bir canlı türü olarak insanın yaşadığı ‘anlamlandırma’ çabasının bir sonucu olarak ortaya çıkıyor. İnsanlar bu anlamlandırmayı genellikle ‘antropomorfizm’ yoluyla yaparlar. Bir nesneyi, canlıyı, olayları ya da duyguları ne kadar insanlaştırabilirsek veya insan biçimine evriltirsek, bizim için o kadar anlamlı hale gelmeye başlıyor. Köpeklerle, farklı türler olduğumuzu unutmamalıyız.
Onlara insanlara özgü anlamlar yüklemek bazen romantik gibi görünse de, doğru verilere ulaşılmasına engel olabilir.
Herhangi bir hayvanın yaşamını anlamak istiyorsak, onun için nelerin anlam taşıdığını tespit etmek gerekir. Hayvanın, neyi nasıl algılayabildiğini bilmek önemlidir. Ne görüyor, ne duyuyor, ne kokluyor ya da başka ne şekilde/neler hissediyor. Sadece algıladığı nesneler, o hayvan için bir anlam taşıyabilir; geri kalan her şey onun için aynı ya da önemsizdir.
Tam da bu noktada köpekler için etraflarındaki nesnelerin veya canlıların bir anlam ifade etmesinin diğer uyaranlara bağlı olduğu söylenebilir. Terlikleri düşünelim: Bir çift terlik, siz giymeden önce köpeğinize hiçbir şey ifade etmezken, kullanım sonrası kokunuzu onların üzerine bıraktığınzda, bambaşka bir anlama bürünebilir. Köpek, onları yatağına ya da farklı yerlere taşıyabilir, oyun oynarken parçalayabilir. Böyle bir durumda, köpeği bu davranışa iten nedenin ne olduğunu anlamaya çalışmak, onun kişiliğini çözme noktasında önemli bir adım olabilir. Köpek yaşadığı bir hezeyanı ya da sadece size olan sevgisini dile getiriyor olaiblir. Bir terliğin parçalanması sizin için hoş bir durum olmasa da, köpeğinizi daha iyi anlayabilmek ve düşünce şeklini keşfetmek için bir fırsata da dönüştürülebilir.
Köpekle birlikte uyumak da en çok tartışılan konulardan biridir. Kimilerinin hiç tercih etmediği bu durum, belki de köpeğinizin sizinle daha uzun ve daha kaliteli vakit geçirebilmesine zemin oluşturabilir. Köpeğin ihtiyaçlarını gözlemlemek bu yüzden önemlidir. Köpeğinizi anlamak, onların davranışlarını bizzat onların gözünden görmek ve düşünme biçimlerini okuyabilmekten geçiyor. Bunun için de mutlaka bir davranış uzmanı/köpek eğitmeni ya da veterinerden görüş almanın çok önemli olduğu unutulmamalıdır.
KAYNAKÇA
Horowitz, A., & Edgerton, S. V. (2017). Inside of a Dog -- Young Readers Edition: What Dogs See, Smell, and Know. Simon & Schuster.
Wynne, C. D. L. (2020). Dog Is Love: Why and How Your Dog Loves You (Reprint). Mariner Books.
